जन्मासोबत मिळालेल्या नात्यांशिवाय कोणत्याही नात्याची सुरूवात असते एखादी सारखी आवड, सारखी विचारसरणी, सारखा छंद आणि त्यातून निर्माण होणारी वैयक्तिक पातळीवर अधिक संवाद साधण्याची स्वाभाविक ईच्छा. मैत्रीत ही हा स्वाभाविक क्रम आहे. यात नीटनेटका पेहराव आणि स्वीकार्य पातळीचा physical appearance हा अध्याहृत आहे. ते नैसर्गिक ही आहे.
तर हा संवाद साधला जाऊ लागला की नात्याच्या समाजमान्य परिघाबाहेरची व्यक्ती हळूहळू सामोरी येऊ लागते. स्वभावविशेष जाणवू लागतात. एखादा कला विशेष, एखाद्या विषयातील पारंगतता वा व्यासंग, विनोदबुद्धी, रंगतदार गप्पा मारायची हातोटी, बहुश्रुतता, चांगल्या गोष्टींचा आस्वाद घेण्याचा रसिकपणा आणि सगळ्यात महत्वाचं म्हणजे समोरच्याचे विचार, बोलणं ऐकायची तयारी.
हे असे सकारात्मक विशेष जाणवले की मैत्री फुलायला लागते. संवाद मोकळा व्हायला लागतो. विषयांची बंधनं शिथील होऊ लागतात. आणि या सगळ्याचा परिपाक म्हणून मैत्रीत एक वेगळाच जिव्हाळा निर्माण होतो. आपुलकी निर्माण होते. प्रेम निर्माण होतं.
दोन पुरूष वा दोन स्त्रिया यांच्यातील मैत्री आणि एक पुरूष आणि एक स्त्री यांच्यातील मैत्रीचा प्रवास इथपर्यंत सारखाच असतो.
इथून पुढे पुरूष स्त्री मैत्री एका वेगळ्या चष्म्यातून बघितली जाते असा एक अनावश्यक समज आहे की ज्यामुळे समाजच काय पण ते मित्र मैत्रीण स्वत:सुद्धा स्वत:ची मैत्री त्या चष्म्यातून तपासायचा प्रयत्न करतात.
खरंतर काय गरज आहे ? एखादी व्यक्ती आवडत असेल तर निव्वळ ती भिन्न लिंगी आहे म्हणून त्या आवडण्याची चिकित्सा करण्याची काय गरज ? किंबहुना स्त्री साठी मित्र किंवा पुरूषासाठी मैत्रीण हे नातं त्यातील भिन्न लिंगत्वामुळेच अधिक महत्वाचं असतं.
शिव आणि शक्ती, Ying & Yang हा निसर्ग नियम आहे. शारिरीक नातेसंबंधाशिवाय (पती पत्नी - या नात्यात शारिरीक आणि भावनिक दोन्हीची एकरुपतेची गरज वादातीत) भावनिक नातेसंबंधात देखील हा नियम तितकाच लागू होतो. त्यात प्रस्थापित (पती पत्नी) नात्याशी द्रोह वा त्या नात्यातील भावनिक असंतुष्टता असंही काही असतंच असं ही नाही.
प्रस्थापित नातं आपल्या जागी परिपूर्ण असूनसुद्धा जवळचा मित्र वा मैत्रिण असणं हे सहज शक्य आहे. एक पुरूष आणि एक स्त्री यांच्या भावनिक, मानसिक आणि वैचारिक प्रगल्भतेच्या प्रवासात अशी मैत्री हा एक महत्वाचा टप्पा आहे.
या मैत्रीची चिकित्सा करण्यापेक्षा त्या मैत्रीला खुल्या दिलानं स्विकारणं हे जास्त गरजेचं आहे. डॉ. आनंद नाडकर्णीनी गद्धेपंचविशी मधल्या "मैत्रिणीचं नातं" या लेखात लिहील्या प्रमाणे आपले संस्कार, आपल्याला मिळालेली मूल्य या मैत्रीच्या नात्यातील पूर्णत्वाचा बिंदू आपल्या नकळत निश्चित करत असतात. तो तसा आपला आपला निश्चित होतो आणि मैत्री मधला तो जिव्हाळा आपुलकी आणि प्रेम खऱ्या अर्थानी आकळतं तेव्हा द्रौपदीला कृष्ण आणि कृष्णाला द्रौपदी मिळते.
अर्थात हे असं नातं असणं ही एक स्वाभाविक गरज आहे हे समजून घेणारा जोडीदार (पती / पत्नी) मिळणं हा मात्र थोडा नशीबाचा भाग आहे म्हटल्यास हरकत नाही.
असो. सांगायचा मुद्दा काय की चिकित्सा करू नये असं म्हणून सुद्धा एवढी चिकित्सा केली कारण बरेचदा मैत्री की प्रेम असा जो उहापोह होता त्याऐवजी मैत्रीमधलं प्रेम असा विषय असावा असं वाटलं.
मनिष मोहिले
तर हा संवाद साधला जाऊ लागला की नात्याच्या समाजमान्य परिघाबाहेरची व्यक्ती हळूहळू सामोरी येऊ लागते. स्वभावविशेष जाणवू लागतात. एखादा कला विशेष, एखाद्या विषयातील पारंगतता वा व्यासंग, विनोदबुद्धी, रंगतदार गप्पा मारायची हातोटी, बहुश्रुतता, चांगल्या गोष्टींचा आस्वाद घेण्याचा रसिकपणा आणि सगळ्यात महत्वाचं म्हणजे समोरच्याचे विचार, बोलणं ऐकायची तयारी.
हे असे सकारात्मक विशेष जाणवले की मैत्री फुलायला लागते. संवाद मोकळा व्हायला लागतो. विषयांची बंधनं शिथील होऊ लागतात. आणि या सगळ्याचा परिपाक म्हणून मैत्रीत एक वेगळाच जिव्हाळा निर्माण होतो. आपुलकी निर्माण होते. प्रेम निर्माण होतं.
दोन पुरूष वा दोन स्त्रिया यांच्यातील मैत्री आणि एक पुरूष आणि एक स्त्री यांच्यातील मैत्रीचा प्रवास इथपर्यंत सारखाच असतो.
इथून पुढे पुरूष स्त्री मैत्री एका वेगळ्या चष्म्यातून बघितली जाते असा एक अनावश्यक समज आहे की ज्यामुळे समाजच काय पण ते मित्र मैत्रीण स्वत:सुद्धा स्वत:ची मैत्री त्या चष्म्यातून तपासायचा प्रयत्न करतात.
खरंतर काय गरज आहे ? एखादी व्यक्ती आवडत असेल तर निव्वळ ती भिन्न लिंगी आहे म्हणून त्या आवडण्याची चिकित्सा करण्याची काय गरज ? किंबहुना स्त्री साठी मित्र किंवा पुरूषासाठी मैत्रीण हे नातं त्यातील भिन्न लिंगत्वामुळेच अधिक महत्वाचं असतं.
शिव आणि शक्ती, Ying & Yang हा निसर्ग नियम आहे. शारिरीक नातेसंबंधाशिवाय (पती पत्नी - या नात्यात शारिरीक आणि भावनिक दोन्हीची एकरुपतेची गरज वादातीत) भावनिक नातेसंबंधात देखील हा नियम तितकाच लागू होतो. त्यात प्रस्थापित (पती पत्नी) नात्याशी द्रोह वा त्या नात्यातील भावनिक असंतुष्टता असंही काही असतंच असं ही नाही.
प्रस्थापित नातं आपल्या जागी परिपूर्ण असूनसुद्धा जवळचा मित्र वा मैत्रिण असणं हे सहज शक्य आहे. एक पुरूष आणि एक स्त्री यांच्या भावनिक, मानसिक आणि वैचारिक प्रगल्भतेच्या प्रवासात अशी मैत्री हा एक महत्वाचा टप्पा आहे.
या मैत्रीची चिकित्सा करण्यापेक्षा त्या मैत्रीला खुल्या दिलानं स्विकारणं हे जास्त गरजेचं आहे. डॉ. आनंद नाडकर्णीनी गद्धेपंचविशी मधल्या "मैत्रिणीचं नातं" या लेखात लिहील्या प्रमाणे आपले संस्कार, आपल्याला मिळालेली मूल्य या मैत्रीच्या नात्यातील पूर्णत्वाचा बिंदू आपल्या नकळत निश्चित करत असतात. तो तसा आपला आपला निश्चित होतो आणि मैत्री मधला तो जिव्हाळा आपुलकी आणि प्रेम खऱ्या अर्थानी आकळतं तेव्हा द्रौपदीला कृष्ण आणि कृष्णाला द्रौपदी मिळते.
अर्थात हे असं नातं असणं ही एक स्वाभाविक गरज आहे हे समजून घेणारा जोडीदार (पती / पत्नी) मिळणं हा मात्र थोडा नशीबाचा भाग आहे म्हटल्यास हरकत नाही.
असो. सांगायचा मुद्दा काय की चिकित्सा करू नये असं म्हणून सुद्धा एवढी चिकित्सा केली कारण बरेचदा मैत्री की प्रेम असा जो उहापोह होता त्याऐवजी मैत्रीमधलं प्रेम असा विषय असावा असं वाटलं.
मनिष मोहिले
No comments:
Post a Comment