वेगळ्या वाटा
जीववैद्यकीय अभियांत्रिकी (Biomedical engineering) - आज जेव्हा पारंपारिक अभियांत्रिकी शाखेभोवतीचं पूर्वीचं वलय कमी होतंय त्यावेळी जीववैद्यकीय अभियांत्रिकी शाखा ही वैद्यक आणि अभियांत्रिकी शाखांचा संयोग असलेली एक नवीन शाखा उदयास येत आहे. ज्यांना वैद्यकशास्त्र व अभियांत्रिकी या दोन्हीत रस आहे अशांसाठी ही सुयोग्य शाखा आहे.
रोगनिदान, नियंत्रण व उपचार या तिन्हीसाठी अभियांत्रिकी तत्वांचा उपयोग करून वेगवेगळी उपकरणे बनवणे, कृत्रिम अवयव निर्माण करणे, सूक्ष्म रोपण सुलभ बनवणे व या सर्व क्षेत्रात संशोधन करणे हे या शाखेचं प्रमुख कार्यक्षेत्र.
अर्थात जीववैद्यक अभियांत्रिकी अंतर्गत इतर अनेक उप कार्यक्षेत्र आहेत जशी -
जैव माहिती विज्ञान (Bio informatics) - ह्यात संगणक शास्त्र, सांख्यिकी (statistics), गणित व अभियांत्रिकी यांच्या मदतीने जीववैद्यक माहितीचं विश्लेषण व पृथक्करण केलं जातं.
पेशी अभियांत्रिकी (Tissue engineering), औषध अभियांत्रिकी (Pharmaceutical engineering), पुनर्वसन अभियांत्रिकी (Rehabilitation engineering) - अपंगत्वावर मात करण्यासाठी अभियांत्रिकीचा उपयोग इ.
मोठीमोठी इस्पितळे, वैद्यकीय उपकरण निर्मिती करणाऱ्या कंपन्या, जीववैद्यक संशोधन संस्था, औषध उद्योग ही या शाखेशी निगडित प्रमुख कार्यक्षेत्र आणि परत इथेही नोकरी वा स्वयंरोजगार अशा दोन्ही शक्यता आहेत.
न्यायवैद्यक मानसशास्त्र (Forensic Psychology. ) -
उपचार आधारित मानसशास्त्र (Therapeutic/Clinical Psychology) ज्यात व्यक्तीच्या व्यक्तिमत्वाचे, वर्तणुकीचे विश्लेषण करून व्यक्तीपुढील मानसिक समस्यांचे निदान व त्यासंदर्भात समुपदेशन हे मुख्यत्वेकरून समाविष्ट असतं त्यापेक्षा न्यायवैद्यक मानसशास्त्र वेगळे असते. तसेच गुन्हेगार मानसशास्त्र (criminal psychology) ज्यात गुन्हेगार गुन्हा का करतो, त्याचं पूर्वायुष्य व त्याचे परिणाम, त्याच्या वर्तणुकीचं विश्लेषण, एखाद्या विशिष्ट गुन्हेसाखळीत गुन्हेगाराची पुढची अपेक्षित हालचाल या गोष्टींचा अभ्यास समाविष्ट होतो त्या पेक्षाही फोरेन्सिक सायकॉलॉजी हे वेगळं शास्त्र आहे.
मानसशास्त्राची ही शाखा म्हणजे न्यायव्यवस्था आणि मानसशास्त्र यांची सांगड घालणारी शाखा आहे.
ह्यात कायद्याची मूलभूत तत्व आणि मानसशास्त्र यांचा एकत्रित विचार होतो. उपलब्ध माहिती, पुरावे आणि मानसशास्त्रीय तपासणी, निरीक्षण यांच्या आधारावर एखादी व्यक्ती, मानसशास्त्रीय दृष्टीकोनातून खटला भरण्यायोग्य आहे अथवा नाही ह्याबद्दल मत देणे, एक निष्णात व्यावसायिक म्हणून न्यायालयात साक्ष देणे, त्यासाठी कायद्याच्या खाचाखोचा माहीत असणे व न्यायालयात सर्वाना कळेल अशा भाषेत तांत्रिक वा मानसशास्त्रीय बाबींचा खुलासा करणे इ. गोष्टींचा समावेश होतो.
आजच्या घडीला, भारतात ही शाखा अजून फारशी विकसित झालेली नाही आणि त्यामुळे इथे career prospects म्हणावे इतके चांगले नाहीत असं आजचं चित्र आहे पण ते बदलू शकतं.
-- मनिष मोहिले
जीववैद्यकीय अभियांत्रिकी (Biomedical engineering) - आज जेव्हा पारंपारिक अभियांत्रिकी शाखेभोवतीचं पूर्वीचं वलय कमी होतंय त्यावेळी जीववैद्यकीय अभियांत्रिकी शाखा ही वैद्यक आणि अभियांत्रिकी शाखांचा संयोग असलेली एक नवीन शाखा उदयास येत आहे. ज्यांना वैद्यकशास्त्र व अभियांत्रिकी या दोन्हीत रस आहे अशांसाठी ही सुयोग्य शाखा आहे.
रोगनिदान, नियंत्रण व उपचार या तिन्हीसाठी अभियांत्रिकी तत्वांचा उपयोग करून वेगवेगळी उपकरणे बनवणे, कृत्रिम अवयव निर्माण करणे, सूक्ष्म रोपण सुलभ बनवणे व या सर्व क्षेत्रात संशोधन करणे हे या शाखेचं प्रमुख कार्यक्षेत्र.
अर्थात जीववैद्यक अभियांत्रिकी अंतर्गत इतर अनेक उप कार्यक्षेत्र आहेत जशी -
जैव माहिती विज्ञान (Bio informatics) - ह्यात संगणक शास्त्र, सांख्यिकी (statistics), गणित व अभियांत्रिकी यांच्या मदतीने जीववैद्यक माहितीचं विश्लेषण व पृथक्करण केलं जातं.
पेशी अभियांत्रिकी (Tissue engineering), औषध अभियांत्रिकी (Pharmaceutical engineering), पुनर्वसन अभियांत्रिकी (Rehabilitation engineering) - अपंगत्वावर मात करण्यासाठी अभियांत्रिकीचा उपयोग इ.
मोठीमोठी इस्पितळे, वैद्यकीय उपकरण निर्मिती करणाऱ्या कंपन्या, जीववैद्यक संशोधन संस्था, औषध उद्योग ही या शाखेशी निगडित प्रमुख कार्यक्षेत्र आणि परत इथेही नोकरी वा स्वयंरोजगार अशा दोन्ही शक्यता आहेत.
न्यायवैद्यक मानसशास्त्र (Forensic Psychology. ) -
उपचार आधारित मानसशास्त्र (Therapeutic/Clinical Psychology) ज्यात व्यक्तीच्या व्यक्तिमत्वाचे, वर्तणुकीचे विश्लेषण करून व्यक्तीपुढील मानसिक समस्यांचे निदान व त्यासंदर्भात समुपदेशन हे मुख्यत्वेकरून समाविष्ट असतं त्यापेक्षा न्यायवैद्यक मानसशास्त्र वेगळे असते. तसेच गुन्हेगार मानसशास्त्र (criminal psychology) ज्यात गुन्हेगार गुन्हा का करतो, त्याचं पूर्वायुष्य व त्याचे परिणाम, त्याच्या वर्तणुकीचं विश्लेषण, एखाद्या विशिष्ट गुन्हेसाखळीत गुन्हेगाराची पुढची अपेक्षित हालचाल या गोष्टींचा अभ्यास समाविष्ट होतो त्या पेक्षाही फोरेन्सिक सायकॉलॉजी हे वेगळं शास्त्र आहे.
मानसशास्त्राची ही शाखा म्हणजे न्यायव्यवस्था आणि मानसशास्त्र यांची सांगड घालणारी शाखा आहे.
ह्यात कायद्याची मूलभूत तत्व आणि मानसशास्त्र यांचा एकत्रित विचार होतो. उपलब्ध माहिती, पुरावे आणि मानसशास्त्रीय तपासणी, निरीक्षण यांच्या आधारावर एखादी व्यक्ती, मानसशास्त्रीय दृष्टीकोनातून खटला भरण्यायोग्य आहे अथवा नाही ह्याबद्दल मत देणे, एक निष्णात व्यावसायिक म्हणून न्यायालयात साक्ष देणे, त्यासाठी कायद्याच्या खाचाखोचा माहीत असणे व न्यायालयात सर्वाना कळेल अशा भाषेत तांत्रिक वा मानसशास्त्रीय बाबींचा खुलासा करणे इ. गोष्टींचा समावेश होतो.
आजच्या घडीला, भारतात ही शाखा अजून फारशी विकसित झालेली नाही आणि त्यामुळे इथे career prospects म्हणावे इतके चांगले नाहीत असं आजचं चित्र आहे पण ते बदलू शकतं.
-- मनिष मोहिले
No comments:
Post a Comment