राधा - एक नवा अर्थ

युगंधर मध्ये श्री. शिवाजी सावंत ह्यांनी राधा ह्या नावाचा एक सर्वस्वी वेगळा व नवाच अर्थ सांगितला आहे.
ते म्हणतात राधा हा एक शब्द नसून जोडशब्द आहे. रा म्हणजे मिळो / लाभो आणि धा म्हणजे मोक्ष. या दृष्टीने बघितलं तर मोक्ष मिळो वा लाभो अशी प्रार्थना करणारा प्रत्येक जीव राधा आहे जो सहजच योगेश्वर कृष्णाकडे आकृष्ट होइल - मोक्षप्राप्तीसाठी. या विचाराच्या संदर्भात राधा ही व्यक्ती लिंगनिरपेक्ष ठरते.

मग राधाकृष्णाच्या सर्व कथा प्रणयरम्य अंगानेच का जनमानसात रुढ आहेत ? कारण त्या कविकल्पना आहेत आणि अधिकाधिक जनाना रस निर्माण व्हावा ह्या हेतूने त्या स्त्री पुरूष प्रेमाच्या रुपात (भले अशारीर / आत्मिक असेल ) मांडलेल्या आहेत. त्यात पुढे स्नान करणाऱ्या गोपींची वस्त्रे चोरणे इत्यादी उथळ गोष्टीदेखील सामील केल्या गेल्या. पण जो प्रत्यक्ष परमात्म्याचे रुप होता असा योगेश्वर कृष्ण अशी कृत्ये करेल का ?

म्हणूनच राधा शब्दाची वरील उपपत्ती कळल्यावर कविकल्पनांनी वर्णिलेल्या मर्त्य पातळीवरील कृष्णलीलांचा भगवान श्रीकृष्णाच्या भूमिकेतून मनुष्याने त्या लीलातून काय शिकवण घ्यावी हा अर्थ लावण्याचा मज य:कश्चिताचा हा एक नम्र प्रयत्न.

खेळ आगळा खेळतो कान्हा, प्रिय सखी राधे संगे
चिंब भिजवितो फोडून घट हा, रंग माखितो सर्वांगे

दहीहंडी तो फोडतो केव्हा, द्वाड तया मित्रां संगे
लपवी वस्त्रे मुकुंद जेव्हा, मग्न  राधिका  जलरंगे

मुरली  सुमधूर  वाजवी केव्हा, साद देत  वेणू संगे
जगास  विसरून धावे  राधा,  रंगतसे श्रीरंगा रंगे

भरून रस प्रणयाचा जेव्हा, कविकल्पना पुस्तकी रंगे
प्रश्न उभा हो मनात तेव्हा, नारायण का असेच वागे ?

चिंब भिजवूनी माखणे रंगा, जीवन जगणे पूर्णांगे
प्राशणे दही अन् नवनीता ,  प्रसाद  सेवन अष्टांगे

शिकवण देइ लपवून वस्त्रा, आत्मा वसतो देहांगे
असा प्रभावी स्वर मुरलीचा, जीवन भरतो सतरंगे

कळेल का हो कुणास केव्हा, गूज हरीचे राधे संगे
रा मधूनी प्रार्थिते राधिका, धाचा मोक्ष मिळो हरी संगे

-- मनिष मोहिले