बहावा फुलतोच आहे.

बहावा

मला बहावा प्रचंड आवडतो. चैत्र वैशाखाच्या भाजून काढणाऱ्या ऊन्हात,  आपल्या अंगभर द्राक्षांच्या घोसासारखे पिवळ्या धम्मक फुलांचे घोस मिरवताना दिसतो - कुठल्याही रस्त्यावर. कुठल्याही वळणावर.

अहमदाबादला माझ्या ऑफीसला जायच्या रोजच्या रस्त्यावर तशी तर बरीच झाडं आहेत. मोठी, भरदार सावली देणारी. त्यात गुलमोहर पांगेरा अशीही झाडं आहेत ज्यांचा बहर सुद्धा या मोसमात ओसंडून जात असतो. पण बहावा तो बहावा. कमीत कमी चारेक जागी हा बहावा माझं लक्ष वेधून घेत उभा असतो - द्राक्षाच्या घोसांसारखे आपल्या पिवळ्या धम्मक फुलांचे घोस मिरवत.

चैत्र वैशाखाचे हे दोन महिने सोडले तर इतर महिन्यात त्याचं अस्तित्वही जाणवत नाही. पण या दोन महिन्यात - ठरवलं तरी त्याकडे दुर्लक्ष होऊ शकत नाही.

त्यातलं एक झाड तर मला विशेष आवडतं. तो रस्ताच सुरेख आहे. त्या संपूर्ण पट्ट्यात रस्त्याच्या दोन्ही बाजूला झाडं आहेत. उजव्या बाजूला एलिस ब्रिज जिमखाना आणि खादी भवनच्या लाल विटांच्या भिंतींनी आजूबाजूच्या हिरवाईच्या पार्श्वभूमीवर शोभून दिसणाऱ्या बैठ्या इमारती आहेत तर डावीकडे एका पाठोपाठ एक तीन पिढ्यांच्या प्रतिनिधी असल्यासारख्या दिसणाऱ्या तीन इमारती आहेत - एक जुन्या वाड्यासारखी इमारत जी एखाद्या आजोबांसारखी गोष्टीवेल्हाळ, आश्वासक आणि ममताळू वाटते तर दुसरी आहे एक टुमदार, दर्शनी षटकोनी असलेली, त्यावर षटकोनी आकारात लाल कौलांच्या छपरानी डौलदार दिसणारी, पुढे मागे छान हिरवळ असलेली बंगली - जणू घरातला कर्ता पुरूष आणि मग तारुण्याचं प्रतीक असलेली एक आधुनिक पद्धतीची इमारत. आणि ती बंगली आणि ती आधुनिक इमारत यांच्या मध्ये रस्त्यावर समोरच्या बाजूला आहे ते बहाव्याचं झाड.

रणरणत्या ऊन्हात सुद्धा आतून फुलून आल्यासारखं ते नुसतं बहरून डवरून आलेलं असतं - त्या पिवळ्या धम्मक फुलांच्या द्राक्षघोसांनी. इतकं की ना त्या झाडाच्या फांद्या दिसत ना पानं. फक्त फुलांचे घोस. बघणाऱ्याला मोहून टाकणारे. त्याची नजर बांधून ठेवणारे. स्वत:च्याच वजनानी खाली पडतील की काय असं वाटण्याइतके मोठे मोठे घोस लटकत असतात. आणि होतं ही तसंच जणू.
काही दिवस तो दृष्ट लागण्यासारखा बहर टिकतो आणि हळूहळू ते घोस खालून छोटे होत जातात. आणि मग काही दिवसांनी जवळपास काळ्या रंगाच्या वाटणाऱ्या फक्त फांद्या शिल्लक रहातात आणि शिल्लक रहातात त्याच रंगाच्या शेंगा. जणू पराकोटीच्या आसक्ती नंतर पराकोटीची विरक्ती यावी तसं अफलातून बहरानी फुलून आलेलं ते झाड ऊघडं बोडकं होतं - पानंसुद्धा रहात नाहीत. जणू पूर्णपणे नि:संग होऊन जातं; आणि मग एखाद आठवड्यानी परत एकदा ती पिवळी फुलं हळूहळू दिसू लागतात. आणि मग काहीच दिवसात परत एकदा ते झाड फुलून येतं - द्राक्षांच्या घोसासारख्या पिवळ्या धम्मक फुलांच्या घोसांनी आणि इंग्रजीतलं आपलं "Golden Shower Tree" हे नाव सार्थ करतं

पुन्हा एकदा पराकोटीचं आसक्त करणारं सौंदर्य. निसर्गाच्या अगाध शक्तीचं कौतुक वाटायला लावणारं सौंदर्य. तसेच ते पिवळे लांबडे पुष्पघोस आपली नजर खिळवून ठेवतात.
ते एकच झाड असं कमीत कमी दोनदा पूर्ण बहरून येऊन रितं होताना आणि परत बहरून येताना दिसतं - किंवा बाकीचीही झाडं फुलत असावीत दोनदा पण हे झाड जसं आनंद अनावर झाल्यासारखं फुलारून येतं तसे बाकीच्या झाडांचे अनावर बहर नसल्याने लक्षात येत नसतील.

त्या झाडाचं असं जणू स्वत:लाही विसरून पूर्णपणे बहरून येणं आणि रितं होणं हे मला प्रचंड आकर्षित करतं. वाटतं आपल्यात सुद्धा निसर्गाशी इतकं तादात्म्य साधणारी मनस्विता हवी - बहर आणि रितेपण सारख्याच उत्कटतेनी अनुभवू शकणारी.

या वर्षीचा दुसरूनचा बहर यायचाय अजून त्या झाडाचा. मी वाट बघतोय त्या दुसऱ्या बहराची. आणि माझ्या नेहमीच्या रस्त्यावरचे बाकी बहावे पण फुलतातच आहेत.

अहमदाबादच्या असह्य उन्हाळ्यातली ही माझ्या मनाला शांतवणारी ओॲसिस आहेत.

आता मी वाट बघतो उन्हाळ्याची कारण येणाऱ्या प्रत्येक उन्हाळ्यात बहावा फुलतोच आहे.

--  मनिष मोहिले.