जीवन - प्रेरणा ते अत्यानंद Life - Inspiration to Euphoria

जीवन - प्रेरणा ते अत्यानंद
Life - Inspiration to Euphoria

एका maternity home मध्ये बघितलेली एक चित्रसाखळी - गर्भाशयात जीवन निर्माण होण्यापासून ते बाळ जन्माला येइपर्यंतच्या महत्वाच्या अवस्था दाखवणारी.

संपूर्ण चित्रसाखळी एकाच महत्वाच्या मुद्द्यावर आधारित - जन्माला येणारा प्रत्येक जीव एकमेवाद्वितीय (masterpiece) आहे; आणि त्यातल्या प्रत्येक अवस्थेशी संबंधित एका "punchword" सहीत एक चित्र - भृणावस्थेपासून ते पूर्ण विकसित बाळा पर्यंत.

त्या संकल्पनेनी, त्यातील punchwords नी आणि त्यातील रंगसंगतीनी माझं लक्ष वेधून घेतलं.

पहिली अवस्था : - Inspiration (प्रेरणा) - ज्या अवस्थेला जीवांकुर निर्माण होतो. तेजस्वी पिवळ्या रंगाच्या गोलाकारात शुक्राणूच्या आकारातील लाल रंग ढुशी देतोय.

दुसरी अवस्था - Anxiety (अनामिक हुरहुर / अस्वस्थता) - जीवधारणा झाल्यानंतरची शारिरिक अस्वस्थता आणि मानसिक हुरहुर. त्या लाल पिवळ्या रंगाच्या मीलनातून बाहेर पडणारा एक पिवळसर केशरी रंगाचा फटकारा.

तिसरी अवस्था : - Hope (आशा / उमेद) - जन्माला येणाऱ्या नवीन जीवामुळे, आत्तापर्यंतच्या  फक्त नवरा बायको ह्या भूमिकेतून भावी मात्या पित्याच्या भूमिकेत होणाऱ्या प्रवेशामुळे, एक नवीन अंक जीवनात सुरू होत असल्यामुळे निर्माण होणारी आशा. लाल पिवळ्या रंगाबरोबर दाट हिरव्या रंगाचा कॅनव्हासवर प्रवेश. भरदार पर्णसंभाराचा आशादायी हिरवा रंग.

चवथी अवस्था :- Dream (स्वप्न) - येणाऱ्या जीवाबद्दल, त्यामुळे स्वत:च्या सर्जनाची फुंकर पडून परत नवीन झालेल्या आयुष्याबद्दल स्वप्नं. पिवळ्या, लाल आणि हिरव्या रंगांबरोबर आता निळा रंग अवतरतो. नवसर्जनाच्या आशेला स्वप्नांची निळाई देणारी अवस्था.

पाचवी अवस्था : - Comfort (आश्वासक आराम) - ही नवीन आशा आणि नवीन स्वप्न शक्य तितक्या सुलभपणे साकार व्हावीत यासाठी शारिरिक मानसिक दोन्ही पातळीवरचा आश्वासक आराम.
तो आराम दर्शविण्यासाठी कोवळ्या हिरवळीचा पोपटी रंग - नेत्रदर्शनातून मऊ मखमली स्पर्शाची जाणीव करून देणारा.

सहावी अवस्था : - Realization (जाणीव) - त्या गर्भावस्थेतील जीवाला झालेल्या जाणीवेतून होणारी हालचाल आणि त्याची बाहेर मातेला होणारी जाणीव - गुलाबी रंग - आशा, नाजूकपणा, कोवळेपणा ह्याचा निदर्शक.

सातवी अवस्था : - Bliss - (सुखानंद) - गर्भातील जीव, त्या जीवाचा होणारा विकास आणि त्या सगळ्या स्थित्यंतरातून जाताना मातेला मिळणारा आनंद. सुखकारक जांभळा रंग.

शेवटची अवस्था :- Euphoria (अत्यानंद) - पूर्ण विकसित झालेलं बाळ आणि त्याच्या जगात येण्यामुळे झालेला अत्यानंद. पिवळा, लाल, केशरी, हिरवा, निळा, पोपटी, गुलाबी, जांभळा - सर्व रंगछटाना सामावून घेत दाखवलेलं पूर्ण विकसित बाळ.

या सगळ्यात एक महत्वाचा मुद्दा - जन्मणारा प्रत्येक जीव हा एकमेवाद्वितीय (masterpiece) आहे.

मला अतिशय आवडली ही संपूर्ण साखळी, एकमेवाद्वितीयत्वाची संकल्पना आणि चित्रातील रंगसंगती आणि प्रत्येक अवस्थेशी निगडीत punchword.

पण त्याचबरोबर मनात हा ही विचार आला की जिथे जाणीवपूर्वक पालकत्व स्विकारण्याची विचारधारणा आहे, औत्सुक्य आणि सहआनंद आहे त्या संदर्भातच ही चित्रसाखळी आणि त्याचं अभिप्रेत असलेलं विश्लेषण महत्वाचं. जिथे नाईलाज, जबरदस्ती, "सह" चा अभाव असेल अशा परिस्थितीत काय ?

आणि जिथे पहिली आदर्श परिस्थिती आहे अशा ठिकाणी सुद्धा बाळ जन्माला आल्यानंतर ते खरोखर एकमेवाद्वितीय आहे, त्याला / तिला साच्यात न बसवता मूलभूत नैसर्गिक गुणाना खतपाणी घालून जाणीवपूर्वक संगोपन करण्याची दृष्टी किती पालकाना आहे ?

तो दृष्टीकोन ठेवला तर त्या जीवाला त्याच्या आयुष्यातील प्रत्येक महत्वाच्या टप्प्यावर प्रेरणा देणं, निर्माण होणारी अस्वस्थता / हुरहुर त्या मुला / मुलीला सहन करण्यासाठी मदत म्हणून आशावादी बनवणं, स्वप्नं बघायला शिकवणं आणि त्याच बरोबर ही जाणीव देणं की ही स्वप्नं सत्यात उतरवण्यासाठी त्याला / तिला स्वत: लक्ष्य ठरवणं - अशी लक्ष्यं की जी लौकिक यशापेक्षा आंतरिक समाधान आणि आनंद मिळवून देऊ शकतील - आणि ती लक्ष्यं गाठण्यासाठी स्वत:शी प्रामाणिक राहून निर्णय घेणं व प्रयत्न करणं आवश्यक आहे.

त्या प्रयत्नात त्या प्रवासात आनंद (bliss) शोधणं हे ही गरजेचं आहे.

आणि हे जमलं तर तो जीव खऱ्या अर्थानी एकमेवाद्वितीय masterpiece बनण्याची  अत्यानंदाची (euphoria) अवस्था (irrespective of materialistic gains) त्या मुला / मुलीला आणि जिवीत असल्यास पालकानाही अनुभवता येइल.

मला तरी त्या चित्रसाखळीत हा अर्थ उमजला.

-- मनिष मोहिले.